Arrestanten die in geëxciteerde toestand onder politiebewaking overlijden, hebben de voorbije jaren herhaaldelijk het nieuws gehaald. In januari 2010 overleed Jonathan Jacob in een politiecel in Mortsel. In februari 2018 stierf de 39-jarige Slovaak Jozef Chovanec na een politieoptreden op de luchthaven van Charleroi.

“Het is niet aan ons om te zeggen dat deze arrestanten het slachtoffer waren van EDS, maar ze vertoonden in elk geval wel meerdere kenmerken van deze aandoening”, zegt Raf Gabriëls, eerste hoofdinspecteur van politie en docent EDS op Campus Vesta.

Levensgevaarlijk

Excited Delirium Syndrome (EDS) is een medische aandoening, waarbij iemand extreem opgewonden, agressief, verward en voor geen enkele rede vatbaar is. Bij EDS gaat het lichaam in overdrive. De hartfrequentie en de lichaamstemperatuur stijgen tot een gevaarlijke hoogte, waardoor ook het risico op hartfalen toeneemt. EDS’ers maken vaak oergeluiden en worden aangetrokken door licht en geluid (zoals van een politiecombi).

EDS komt voornamelijk voor bij chronisch druggebruik en bij psychiatrische patiënten (psychoses, foute medicatie), en wordt erger bij stress.

“Het beeld van de man die hevig transpirerend in ontbloot bovenlijf ronddwaalt op straat en op de politie komt afgestapt, is bekend”, weet Campus Vesta-docent Raf Gabriëls. “Maar het is belangrijk dat politiemensen ook kunnen herkennen dat het niet gewoon gaat om een druggebruiker die raar doet. EDS is levensgevaarlijk, niet alleen voor de persoon zelf, maar vaak ook voor derden. ’s Nachts voor een auto springen, op de autosnelweg gaan wandelen, mensen in een drukke winkelstraat aanvallen, het kan allemaal bij EDS.”

Wat te doen?

“Daarom moet de politie bij een vermoeden van EDS onmiddellijk versterking vragen van een tweede team én een MUG-arts oproepen.”

“De EDS’er moet immers zo snel mogelijk intraveneus een kalmeringsmiddel toegediend krijgen om de hartslag en lichaamstemperatuur te doen dalen. Maar omdat hij onmenselijk veel kracht heeft en niet reageert op pijnprikkels, is het belangrijk dat er voldoende politiemensen zijn om hem in bedwang te houden tot de arts de nodige medicatie heeft toegediend.”

“Dat moet ook op een veilige manier gebeuren”, benadrukt Raf Gabriëls. “Bij Excited Delirium Syndrome moet de politie speciale technieken gebruiken om iemand te fixeren. We moeten de EDS’er op zijn rug leggen en zijn ledematen vasthouden. Er mag zeker niet op zijn lichaam worden gedrukt, want dan zou de ademhaling kunnen stoppen.”

Politieke vraag

Excited Delirium Syndrome is geen nieuw fenomeen. In Nederland en zeker in Amerika is er al veel onderzoek naar gebeurd. Bij ons ging de bal (politiek) pas echt aan het rollen na de zaak-Chovanec. De federale overheidsdienst Binnenlandse Zaken vond het hoog tijd dat EDS in politiemiddens meer bekend geraakte en werkte daarom een fiche uit die naar alle politiezones werd verspreid. Wat moet de politie in geval van EDS doen en wat zeker niet? De boodschap was: dit mag nooit meer gebeuren!

Aan de hand van die fiche moesten de politiescholen een opleiding Excited Delirium Syndrome uitwerken. Voor de provincie Antwerpen nam Campus Vesta die taak op zich.

“Het is de bedoeling dat in een eerste, verplichte (!) module van 4 uur, alle operationele én niet-operationele politiemensen de symptomen van EDS leren herkennen via theorie en casussen”, legt Steven Goris, projectcoördinator politieopleidingen binnen Campus Vesta, uit. “Op maandag 22 februari starten we met onze eerste sessie.”

Opleiders opleiden

“Wij hebben er als school – met toestemming van de federale overheid - voor gekozen om die eerste module alleen open te stellen voor politiemensen met een brevet ‘specialist geweldbeheersing’. Zij zullen in die vier uur worden opgeleid als trainers zodat zij onmiddellijk daarna in hun eigen politiezone alle andere collega’s kunnen opleiden. Alleen op die manier kunnen we beantwoorden aan de politieke vraag om op relatief korte termijn de naar schatting 4.000 politiemensen uit onze provincie Antwerpen vertrouwd te maken met EDS.”

Een tweede, meer praktijkgerichte module van 4 uur (vermoedelijk klaar in juni) wordt nog uitgewerkt en zal dieper ingaan op de politietussenkomst bij een vermoeden van EDS. Mogelijk wordt deze module alleen verplicht voor de operationele politie op het terrein.

Als derde, afsluitende module wordt in een dagopleiding van 8 uur (einde 2021-begin 2022) de politie-interventie bij een breder spectrum van psycho-medische urgenties (niet enkel EDS) onder de loep genomen.

Meer informatie

Voor meer informatie over deze opleiding kun je terecht bij Steven Goris, projectcoördinator politieopleidingen, T 03 205 19 50, E steven.goris@campusvesta.be.